PIDHATO

PIDHATO

Pidhato utawa tanggap wacana yaiku njelasna idhe utawa pokok pikiran kanthi wujud tembung-tembung kang diucapake marang wong akeh. Tujuan tanggap wacana utawa pidhato iku werna-werna, ana kang tujuane kanggo aweh hiburan, aweh informasi, utawa ajak-ajak marang kang ngrungokake supaya nindakake apa kang dikararepake pamicara.

Dene miturut kahanane. Jinise pidhato iku uga werna-werna, yaiku kahanan resmi, setengah resmi, ora resmi, lan sapanunggalane. Supaya wedharaning tanggap wacana rancak, gangsar, lan lancar, kudu kerep gladhen luwih dhisik. Dene gladhen kang sanyata kudu diwiwiti saka wedharing gagasan. Supaya wedharing gagasan bisa urut runtut kudu digawe cengkorongane luwih dhisik.

Tanggap wacana utawa pidhato yaiku ngomong ing ngarepe wong akeh kanthi ancas/tujuan kang gumathok (genah/jelas).

Dene ancasing tanggap wacana yaiku :

1. Kanggo aweh ular-ular.

2. Kanggo aweh panglipur.

3. Kanggo aweh daya pangaribawa.

Supaya olehe menehi tanggap wacana bisa kalakon kanthi apik lan lancar, mula sadurunge perlu dirantam apa wae kang arep diomongake ing ngarepe wong akeh.

Tuladha cengkorongane iku kaya ing ngisor iki.

Bab lan Paragraf

1.    Salam pambuka/lulu salam

2.    Purwaka basa

3.    Surasa basa

4.    Pangarep-arep

5.    Wawasab basa : Nyuwun pangapura

6.    Salam Penutup

A. Salam pambuka/uluk salam

B. Purwaka basa

• atur parkumatan

• atur puja-puji

• atur panuwun

• wedharan sawetara

• wosing gati,wigatining perlu (kesimpulan)

1. Cara naskah

1. Cara apalan

1. Cara ekstemporan (gawe cathetan cilik)

1. Cara dadaan (impromptu)

1. Swara

1. Busana utawi ageman

1. Trapsila, subasita,sikap tingkah laku utawa tatat karma

1. Basa lan sastra

1. Tegese sesorah/pidhato/tanggap wacana/medhar sabda

2. Ancase sesorah

3. Bab wigati nalika sesorah

1. Basa

2. Busana

3. Swara

4. Solah bawa/patrap/tindak-tanduk

4. Urut-urutane sesorah

1. Purwaka: isine salam lan puji sukur marang Gusti dene isih bisa ketemu nindakake acara iku. Uga matur panuwun marang tamu sing kersa nglonggarake wektu rawuh ana ing acara iku.

1. Isi/wigatining atur: bab apa wae sing bakal diaturake, upamane atur pambagya supitan, sukuran, wakil kulawarga ing adicara manten lan sapiturute.

1. Panutup: isine dudutan; uga isine pangarep-arep: isine bab sing disuwunake (diarep) sing kagungan kersa marang tamune, upamane donga, pitutur, lan sapiturute; atur panuwun awit rawuhe para tamu lan nyuwun pangapura menawa anggone nampa tamu utawa micara ana tetembungan sing kurang becik lan solah bawa utawa tumindak sing ora mranani penggalih; uga salam panutup.

C.Surasa basa

D.Pangarep-arep

E.Wawasab basa : Nyuwun pangapura

F.Salam Penutup

Bab-bab kang kudu digatekake nalika pidhato :

1. Ngadeg jejeg kanthi kapitayan.

2. Ulat nyenengake.

3. Obahing sarira prasaja.

4. Swara ora keseron lan ora kelirihen.

5. Wiramaning swara kepenak dirungokake.

6. Bisa njumbuhake kaanan lan swasana.

Tata cara pidhato

 Bisa katindak ake kanthi:

Supaya ora ngucuwani, ana bab kang kudu di gatekake, yaiku

1. PIDHATO/SESORAH/TANGGAP WACANA/TANGGAP SABDA/MEDHAR SABDA

Sesorah yaiku micara utawa nglairake gagasan, panemu sarana lisan ing sangarepe wong akeh. Sesorah iku ngadhepi wong sing maneka warna, upamane beda pangkat/kalungguhan, tataran ngelmu, umut, lan sapiturute. Mula wong kang sesorah iku kudu ngerti bab wigati sing kudu digatekake supaya anggone sesorah bisa kasil karo sing dikarepake. Miturut panemune wong sing nindakake, sesorah iku ora angel kajaba kudu ngerti bab wigatine sesorah, uga gelem gladhen/latihan, saengga anggone sesorah bisa becik lan lancar.

1.   Atur pambagya: sesorah kanggo nampa rawuhe tamu kang ana ing acara apa wae kayata acara supitan, tanggap warsa (ulang taun) lan sapiturute.

2.   Atur kabar/pawarta/informasi: informasi ing kene bisa arupa palapuran utawa nyritakake sawijining bab marang pamiarsa (pangrungu/pendengar). Bab sing kudu digatekake yaiku sing sesorah kudu bisa medharake kanthi cetha/gamblang perkara apa kang kudu dimangerteni dening wong akeh. Pamiarsa kang sadurunge ora ngerti babar pisan bisa dadi ngerti/gamblang informasi kang diwedharake. Upamane sesorah palapuran ing rapat organisasi, promosi sawijining barang, lan sapiturute.

3.   Aweh panglipur/hiburan: sesorah kanggo aweh panglipur iki kanthi ancas supaya sing mirengake bisa seneng penggalihe, upamane ing acara mantu, tanggap warsa, lan sapiturute. Bisa uga kanggo panglipur ing acara layatan supaya kulawarga sing lagi bela sungkawa/kasripahan bisa nampa kanthi tabah lan eklas.

4.   Pangajak: sesorah ingkang asipat pangajak kanthi ancas supaya sing mirengake percaya banjur kapincut/melu, katut, katarik atine lan gelem nindakake apa kang diwedharake sing sesorah. Upamane sesorah ing papan  ibadah, sesorah ing babagan agama lan sapiturute.

Supaya anggone sesorah bisa kaleksanan kanthi becik, mula sing sesorah kudu nggatekake bab:

Basa sing digunakake kudu laras/cocog karo sing diadhepi. Basa ngoko digunakae menawa sing diadhepi iku bocah utawa luwih enom tinimbang sing sesorah. Basa krama digunakake menawa ngadhepi wong sing luwih tuwa utawa wong sing kudu dikurmati. Wong sesorah kudu ngerti kahanan, yen ing desa utawa kampung bisa nggunakake basa krama kabeh, nanging yen ing kutha bisa kacampur bahasa Indonesia laras karo sing mirengake.

Manut kanyatan ana ing adicara temanten, sukuran, supitan, tanggap warsa, basa sing digunakake yaiku basa krama sing becik kacampuran basa rinengga supaya becik menawa dirungokake lan tandha kurmat marang tamu sing padha rawuh.prayogane basa sing digunakake iku prasaja, ukarane ora ngambra-ambra lan  wusana penak dirungokake dening wong liya.

Ajining raga saka busana. Menawa sesorah prayogane migunakake busana sing becik lan sopan. Bab iki kajaba ngurmati sing mirengake sesorah uga bisa kanggo njagani lan ngajeni awake dhewe. Busana uga kalarasake karo kahanan lan ancase.

Wiramaning swara sing kepenak dirungokake, aja keseron utawa alon anget. Anggone ngucapake tetembungan sing cetha, ora groyok, ora kecepeten saengga apa kang diwedharake gampang dingerteni karepe, iramane ora lugu kaya wong maca buku.

Solah bawane wong sesorah iku kudu manteb lan teteg, madhep, madhep marang pamriksa, tangan ngapurancang, aja tumungkul/ndhingkluk lan aja ndangak.

Bab liyane sing kudu disingkiri antarane:

-   Polatane mbesengut,

-   Gugup,

-   Ngguyu sing digawe-gawe,

-   Kerep ndeleng cathetan,

-   Ngobahake tangan/sikil,

-   Ngadeg kaku kaya wong baris,

-   Tangan methentheng,

-   Tangan sedhakep,

-   Tangan mlebu ing sak klambi utawa kathok.

Supaya anggone sesorah runtut prayogane nggatekake urut-urutane sesorah yaiku:

Metode sesorah/pidhato

1.   Naskah yaiku sesorah kanthi maca sawutuhe. Kaluwihane: runtut; kakurangane: kurang komunikatif.

2.   Apalan yaiku sesorah kanthi ngapalake naskah kang wis digawe. Kaluwihane: ngandharake dhewe; kakurangane: kurang komunikatif.

3.   Ekstemporan yaiku sesorah kanthi nggawa cathetan kang pokok-pokok. Kaluwihane: runtut lan komunikatif.

4.   Impromptu yaiku sesorah dadakan/spontan. Kaluwihane: ngandharake dhewe, ora runtut.